Η θέση και οι προτάσεις του Δήμου Φυλής για το νέο ΠΕΣΔΑ Αττικής

  Οι θέσεις του Δήμου Φυλής για την αναθεώρηση του Περιφερειακού Σχεδίου Διαχειρίσεως Απορριμμάτων (ΠΕ.Σ.Δ.Α.) της Περιφέρειας Αττικής αναγκαία κατά νόμον προϋπόθεση είναι η τήρηση της διαδικασίας Στρατηγικής Περιβαλλοντικής Εκτίμησης. Προς τον σκοπό αυτόν, εκπονήθηκε και δημοσιοποιήθηκε η Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (Σ.Μ.Π.Ε.) για την αναθεώρηση του ΠΕ.Σ.Δ.Α. Αττικής. Οι βασικές παρατηρήσεις επί του κειμένου της Σ.Μ.Π.Ε. που ετέθη σε δημόσια διαβούλευση είναι οι ακόλουθες:

1. Στην Σ.Μ.Π.Ε. γίνεται αναφορά σε έξι (6) εγκαταστάσεις διαχείρισης απορριμμάτων, στις οποίες κατανέμεται η διαχείριση των απορριμμάτων από συγκεκριμένες περιφερειακές ενότητες της Αττικής (σελ. 184 – 186, και πίνακας 5-38). Σημειωτέον ότι στο κείμενο της Μελέτης αναφέρεται η ακριβής θέση των τριών (3) μόνο από τις έξι (6) αυτές εγκαταστάσεις, ενώ για τις υπόλοιπες τρεις (3) δεν αναφέρεται ακριβής θέση. Αντιθέτως, μάλιστα, στο ίδιο το κείμενο της Σ.Μ.Π.Ε. (σελ. 189) προβλέπεται η δυνατότητα αλλαγής των θέσεων των εγκαταστάσεων που αντιστοιχούν σε συγκεκριμένες περιφερειακές ενότητες, η δυνατότητα συγχωνεύσεως των εγκαταστάσεων ή / και τροποποίησης της δυναμικότητάς τους. Με τον τρόπο αυτό, όμως, αναιρείται επί της ουσίας το ίδιο το περιεχόμενο και οι στόχοι του σχεδιασμού διαχειρίσεως απορριμμάτων.
2. Στο κείμενο της Σ.Μ.Π.Ε. δεν προβλέπεται η ακριβής θέση για κανέναν από τους Χώρους Υγειονομικής Ταφής Υπολειμμάτων (Χ.Υ.Τ.Υ.). Ακόμη και εάν επιτευχθεί ο στόχος για υπόλειμμα κάτω του 10% (όπως προβλέπεται στην σχετική νομοθεσία), γεγονός παραμένει ότι δεν έχουν επιλεγεί οι θέσεις για τους Χ.Υ.Τ.Υ.
3. Στην Σ.Μ.Π.Ε. προβλέπεται ότι περίπου το 1/3 του συνόλου των παραγομένων απορριμμάτων θα οδηγείται σε «ενεργειακή αξιοποίηση», δηλαδή κατ’ ουσίαν προς καύση, προκειμένου να επιτευχθεί ο στόχος για υπόλειμμα κάτω του 10% (όπως προαναφέρθηκε), που θα οδηγείται προς ταφή (σελ. 162 – 165 της Σ.Μ.Π.Ε.). Ωστόσο, δεν έχουν υπολογισθεί οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις από την ανάπτυξη των εγκαταστάσεων καύσης, και κυρίως οι κοινωνικές αντιδράσεις, οι οποίες μπορούν να οδηγήσουν σε άρδην ανατροπή του σχεδιασμού και αδυναμία επίτευξης των στόχων του (όπως έχει αποδειχθεί και στο παρελθόν).
4. Οι υπολογισμοί της Μελέτης έχουν βασισθεί στο ιδανικό σενάριο επίτευξης των στόχων που έχουν τεθεί από τον Εθνικό Σχεδιασμό Διαχειρίσεως Απορριμμάτων. Ωστόσο, δεν έχουν εξετασθεί οι εναλλακτικές λύσεις σε περίπτωση μη επίτευξης των στόχων αυτών, δεδομένου ότι οι δύο προηγούμενοι Περιφερειακοί Σχεδιασμοί για την Αττική δεν έχουν υλοποιηθεί ούτε κατά το 10% των προβλέψεών τους, ως γνωστόν. Στο σημείο αυτό θα πρέπει να τονισθεί ότι στην Σ.Μ.Π.Ε. εξετάζεται μόνο η μηδενική λύση και το «βασικό σενάριο», και καμία άλλη εναλλακτική λύση. Το γεγονός αυτό συνιστά έλλειψη της Μελέτης σε σχέση με το περιεχόμενο που επιβάλλεται να έχει από την σχετική νομοθεσία.
5. Ομοίως, η εκτίμηση των επιπτώσεων (περιβαλλοντικών, οικονομικών, κοινωνικών κλπ.) από το ΠΕ.Σ.Δ.Α. γίνεται με βάση το ιδανικό σενάριο και το χρονοδιάγραμμα υλοποίησης των προβλέψεων. Ωστόσο, στην Σ.Μ.Π.Ε. δεν έχουν εκτιμηθεί οι επιπτώσεις κατά το χρονικό διάστημα από την έγκριση μέχρι την ολοκλήρωση του Σχεδιασμού. Ούτε έχουν προβλεφθεί εναλλακτικές λύσεις για την περίπτωση αποτυχίας του Σχεδιασμού ή μη επίτευξης κάποιων από τους στόχους του. Σημειωτέον ότι ο Περιφερειακός Σχεδιασμός δύναται να τροποποιηθεί μετά την πάροδο πενταετίας. Είναι σαφές ότι το διάστημα αυτό δεν είναι επαρκές για την ολοκλήρωση όλων των έργων και των παρεμβάσεων που απαιτούνται για την υλοποίηση του Σχεδιασμού, με αποτέλεσμα να οδηγηθούμε εκ νέου σε«επικαιροποιήσεις» και κατ’ ουσίαν σε ανατροπή του Σχεδιασμού, όπως συνήθως συνέβαινε μέχρι σήμερα.
6. Μία από τις βασικότερες ελλείψεις της Σ.Μ.Π.Ε. είναι ότι ουδεμία αναφορά γίνεται στις επιπτώσεις από την υπερσυγκέντρωση των δραστηριοτήτων διαχειρίσεως απορριμμάτων στην ΟΕΔΑ ΦΥΛΗΣ. Η συγκέντρωση του συνόλου σχεδόν των αποβλήτων της Αττικής επί δεκαετίες στον χώρο της Ο.Ε.Δ.Α. Δυτικής Αττικής έχει ως αποτέλεσμα την γεωμετρική αύξηση των δυσμενών επιπτώσεων στο περιβάλλον της περιοχής, λόγω ακριβώς της συγκεντρώσεως υπερβολικών ποσοτήτων αποβλήτων (η οποία έχει πολλαπλασιαστικό, και όχι απλώς αθροιστικό αποτέλεσμα). Η ανάπτυξη των δραστηριοτήτων στον συγκεκριμένο χώρο συνιστά μία μόνιμη πηγή δυσοσμίας και μόλυνσης της ατμόσφαιρας, του εδάφους και των υπογείων υδάτων, ενώ διαταράσσει την ισορροπία του οικοσυστήματος στην περιοχή και υποβαθμίζει αισθητικά το τοπίο. Επομένως, απαιτείται η άμεση λήψη μέτρων αποκατάστασης του περιβάλλοντος στην συγκεκριμένη περιοχή και όχι η περαιτέρω επιβάρυνσή του με την συνέχιση και την εντατικοποίηση μίας τόσο οχλούσας χρήσης, όπως η διάθεση των αποβλήτων. Ο Δήμος Φυλής με χρηματοδότηση από το ΠΔΕ έχει ξεκινήσει αποκατάσταση τμήματος της χωματερής με φύτευση και πάρκο ηλιακής ενέργειας με φωτοβολταϊκά ισχύος 10ΜW τα οποία θα μειώσουν το ενεργειακό κόστος του δήμου και των ευάλωτων δημοτών μέσω της ενεργειακής κοινότητας που έχει συστήσει. Επιπλέον αναμένουμε την τελική διαδικασία για διάθεση του βιοαερίου στην ενεργειακή κοινότητα του Δήμου Φυλής. Οι κάτοικοι της περιοχής, υφίστανται αποκλειστικά τις οχλήσεις από την συγκεκριμένη δραστηριότητα, ενώ από την δραστηριότητα αυτή εξυπηρετείται το σύνολο του πληθυσμού της Αττικής. Η επιβάρυνση μάλιστα αυτή διαρκεί ήδη επί δεκαετίες εις βάρος των συγκεκριμένων πολιτών και εις όφελος των κατοίκων όλης της υπόλοιπης Αττικής.

Από την εξέταση του περιεχομένου της Σ.Μ.Π.Ε. διαπιστώνεται ότι στον Δήμο Φυλής, στον πλέον θιγόμενο Δήμο από την διαχείριση των απορριμμάτων, δεν προωθούνται έργα αποκατάστασης και ανάπλασης των περιοχών που επί σαράντα και πλέον έτη έχουν δεχθεί τα απορρίμματα του συνόλου της Αττικής, αλλά και άλλων περιοχών της Χώρας εκτός των προαναφερόμενων έργων που εκτελεί ο δήμος. Αντιθέτως, στην Σ.Μ.Π.Ε. προβλέπεται η δυνατότητα για νέες εγκαταστάσεις στην περιοχή, που θα υποδέχονται ακόμη μεγαλύτερες ποσότητες απορριμμάτων από αυτές που αρχικά είχαν υπολογισθεί στο αρχικό σχέδιο, ενώ επιπλέον προβλέπεται η δυνατότητα να μεταφερθούν οι αρχικώς σχεδιασμένες εγκαταστάσεις από μία περιφερειακή ενότητα σε άλλη.

Οι προαναφερθείσες ελλείψεις της Σ.Μ.Π.Ε. παραβιάζουν τις διατάξεις που προβλέπουν το αναγκαίο περιεχόμενο των Σ.Μ.Π.Ε., τόσο ως προς την έλλειψη αναφοράς στα υφιστάμενα περιβαλλοντικά προβλήματα της περιοχής του Δήμου Φυλής, όσο και ως προς την έλλειψη προτάσεων και μέτρων για τον περιορισμό και την αντιμετώπιση των δυσμενών επιπτώσεων στο περιβάλλον της ίδιας περιοχής.

Το σημαντικότερο, βεβαίως, πρόβλημα της Σ.Μ.Π.Ε. είναι ότι δεν αντιμετωπίζονται οι επιπτώσεις από την υπερσυγκέντωση των εγκαταστάσεων διαχειρίσεως απορριμμάτων της Αττικής στην Ο.Ε.Δ.Α. Δυτικής Αττικής και τούτο συνιστά παραβίαση των αρχών διαχειρίσεως αποβλήτων, οι οποίες απορρέουν από τις σχετικές διατάξεις της ενωσιακής και της εθνικής νομοθεσίας.

Οι ως άνω παρατηρήσεις αποτελούν τον πυρήνα των απόψεων του Δήμου, ενώ μια σειρά παρατηρήσεων σχετικά με την οικονομική επιβάρυνση των Δήμων, τις αποκεντρωμένες μονάδες διαχείρισης βιοαποβλήτων, την διασύνδεση των Δήμων με τα συστήματα ανακύκλωσης κ.λ.π. θα κατατεθούν ως θέσεις του Δήμου Φυλής στην διαβούλευση, του τελικού σχεδίου του Περιφερειακού Σχεδιασμού με στόχο την βελτίωση των σχεδίων και την απαλλαγή του Δήμου Φυλής από την επί 50 χρόνια υποβάθμιση της περιοχής.

Με όσα έχουν εκτεθεί ο Δήμος Φυλής προτείνει:

• Να προβλεφθεί ότι δεν θα λειτουργήσει καμία νέα εγκατάσταση στο Δήμο Φυλής. Να υλοποιηθεί άμεσα ο νέος ΠΕΣΔΑ, και να μην χωροθετηθεί καμία εγκατάσταση στο Δήμο Φυλής και στην ευρύτερη περιοχή, με οριστικό κλείσιμο του ΧΥΤΑ Φυλής.
• Να προβλεφθεί τροποποίηση του νέου ΠΕΣΔΑ ώστε να απομακρυνθούν όλες οι εγκαταστάσεις από τη Φυλή και να αποκατασταθεί ο χώρος.
• Να προβλεφθούν έργα αποκατάστασης του χώρου με φύτευση, επέκταση του πάρκου ηλιακής ενέργειας και να αποδοθεί το βιοαέριο στο δήμο προς ενεργειακό όφελος των δημοτών.
• Να αποκατασταθούν τα λατομεία της περιοχής σε χώρους πρασίνου.