Κτηνοτροφικά Πάρκα “ Μια καινοτομία που μπορεί να αλλάξει τη φυσιογνωμία της αιγοπροβατοτροφίας ”


  Όπως έγινε γνωστό την Πέμπτη 17 Οκτωβρίου ο δήμαρχος Φυλής Χρήστος Παππούς επισκέφθηκε
τον Υπουργό Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων Μάκη Βορίδη. Το θέμα της συνάντησης ήταν η διερεύνηση για τη δημιουργία Κτηνοτροφικού Πάρκου στην περιοχή του Δήμου Φυλής. Όπως αναφέρει το δελτίο τύπου πρόκειται για ένα έργο το οποίο θα δώσει παραγωγική πνοή στους κτηνοτρόφους της Αττικής αλλά και στους πολίτες της ευρύτερης περιοχής οι οποίοι επιθυμούν να ασχοληθούν με την κτηνοτροφία. 

Ο καθηγητής Γεώργιος Ζέρβας, Πρόεδρος της Ελληνικής Ζωοτεχνικής Εταιρείας, γ.γ. της Ελληνικής Γεωργικής Ακαδημίας αναφέρει για τα κτηνοτροφικά πάρκα ότι αποτελούν καινοτόμο ιδέα, με πολλά πλεονεκτήματα που μπορούν να αλλάξουν πραγματικά τη φυσιογνωμία της αιγοπροβτοτροφίας στη χώρα μας. Ενώ κάνει σημαντικές διαπιστώσεις για τα κτηνοτροφικά πάρκα:
-Η αιγοπροβατοτροφία αποτελεί για την Ελλάδα το σημαντικότερο κλάδο τη ζωικής μας παραγωγής από κοινωνικής, οικονομικής και πολιτιστικής πλευράς, με παράδοση αιώνων, αλλά χαμηλό βαθμό εκσυγχρονισμού και τεχνολογικής διείσδυσης.
-Η χώρα μας είναι η μοναδική στην ΕΕ όπου η παραγόμενη ποσότητα αιγοπρόβειου γάλακτος είναι μεγαλύτερη εκείνης του αγελαδινού
-Νομοθεσία και καταναλωτής απαιτούν κτηνοτροφικά προϊόντα ασφαλή και υψηλής ποιότητας με συγκεκριμένες προϋποθέσεις που αφορούν τη διαδικασία παραγωγής και μεταποίησης
-Οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις από την άσκηση της κτηνοτροφίας και η διασφάλιση της ευζωίας των εκτρεφόμενων ζώων υπαγορεύουν νέους κανόνες λειτουργίας και διαχείρισης των κτηνοτροφικών μονάδων
-Μεγάλο ποσοστό των αιγοπροβατοτρόφων μας είναι μεγάλης ηλικίας, χωρίς διάδοχη κατάσταση στην εκμετάλλευση τους, με πεπαλαιωμένες μη λειτουργικές εγκαταστάσεις – τόσο για τους ίδιους όσο και για τα εκτρεφόμενα ζώα.
-Η οικονομική κρίση έχει στρέψει στον πρωτογενή τομέα έναν αριθμό νέων και μορφωμένων ανθρώπων που θέλουν να ασχοληθούν συστηματικά και επιχειρηματικά με την αιγοπροβατοτροφία, η οποία παρουσιάζει συγκριτικά πλεονεκτήματα σε σχέση με άλλες δραστηριότητες

Συνεκτιμώντας λοιπόν τα υπέρ (π.χ. εξαιρετικής ποιότητας κτηνοτροφικά προϊόντα) και τα κατά (π.χ. υστέρηση ως προς τον εκσυγχρονισμό των μονάδων) της αιγοπροβατοτροφίας μας, τις τάσεις και απαιτήσεις του καταναλωτικού κοινού (ασφαλή και αναβαθμισμένης ποιότητας προϊόντα από διαιτητικής και τεχνολογικής άποψης) και την κείμενη νομοθεσία (προστασία περιβάλλοντος, ευζωία ζώων κλπ), μια μάλλον ασφαλής πρόβλεψη είναι ότι ο συγκεκριμένος κλάδος μεσο-μακροπρόθεσμα θα αντιμετωπίσει προβλήματα βιωσιμότητας (λόγω μειωμένης παραγωγικότητας και πολλών άλλων παραγόντων), αλλά και σημαντική συρρίκνωση με τεράστιες κοινωνικοοικονομικές (αλλά και περιβαλλοντικές) επιπτώσεις. Γι αυτό λοιπόν θα πρέπει να δοκιμαστεί ένα νέο μοντέλο άσκησης της αιγοπροβατοτροφίας μας, ποιοτικά αρχικά, που θα αντιμετωπίζει τα περισσότερα από τα μειονεκτήματα που αναφέρθηκαν και θα δίνει προοπτική στον κλάδο και στους νέους ανθρώπους, χωρίς να καταργεί τον υφιστάμενο σήμερα τρόπο λειτουργίας του.

Η ιδέα λοιπόν για εγκατάσταση κτηνοτροφικών πάρκων προτείνεται ως «πιλοτική» εφαρμογή, η οποία θα δοκιμαστεί για να διαπιστωθούν στην πράξη τα πλεονεκτήματα και οι αδυναμίες της, πριν γενικευτεί η εφαρμογή της. Θεωρητικά, η ιδέα παρουσιάζει πολλά και συγκεκριμένα πλεονεκτήματα που μένει να αποδειχθούν στην πράξη, με σημαντικότερο μειονέκτημα τη νοοτροπία ημών των Ελλήνων όσον αφορά τη συνεργασία μεταξύ μας.

Ορισμός κτηνοτροφικού πάρκου
Ως κτηνοτροφικό πάρκο ορίζεται μια περιοχή για την οποία έχει γίνει χωροταξική μελέτη οργάνωσής της, η οποία προβλέπει τη δημιουργία της απαραίτητης υποδομής και την οριοθέτηση ορισμένης έκτασης για την εγκατάσταση και λειτουργία του κτηνοτροφικού πάρκου. Η έκταση αυτή πρέπει να είναι ευκόλως προσβάσιμη από τους κτηνοτρόφους με άμεση επαφή με τους βοσκοτόπους για τη βόσκηση των ζώων (στην περιοχή που ουσιαστικά βόσκουν τα αιγοπρόβατά τους), στην οποία θα εγκατασταθούν αιγοπροβατοστάσια με όλους τους απαιτούμενους βοηθητικούς χώρους και τον απαραίτητο εξοπλισμό (αμελκτήρια, δεξαμενές πρόψυξης γάλακτος, αποθήκες ζωοτροφών, αναρρωτήριο για τα ασθενούντα ζώα, κοπροσωρό για τον χειρισμό των αποβλήτων, κατοικία για τους κτηνοτρόφους, γραφείο για το γεωπόνο και τον κτηνίατρο που θα παρακολουθούν το ζωικό κεφάλαιο, κλπ).

Το κτηνοτροφικό πάρκο θα διαθέτει κατάλληλη οδική πρόσβαση, ηλεκτροδότηση και υδροδότηση. Οι σταβλικές εγκαταστάσεις (αιγοπροβατοστάσια) θα είναι σύγχρονες και λειτουργικές, θα διασφαλίζουν την ευζωία στα εκτρεφόμενα ζώα και θα έχουν άδεια λειτουργίας.

Ένα κτηνοτροφικό πάρκο μπορεί να εγκατασταθεί σε ένα κοινόχρηστο βοσκότοπο (π.χ. έπειτα σχετική παραχώρηση από τη δασική υπηρεσία) που χρησιμοποιείται από μια ομάδα κτηνοτρόφων με εκτατικής ή ημιεκτατικής μορφής μονάδες ή και σε μια πεδινή έκταση (δημόσια ή ιδιωτική) για εντατικής μορφής μονάδες αιγοπροβάτων με υψηλές αποδόσεις. Στην περίπτωση των εκτατικών εκτροφών θα χρησιμοποιούνται οι φυσικοί βοσκότοποι (συνήθως κοινοτικοί), ενώ στην περίπτωση των εντατικών ή ημιεντατικών εκτροφών μπορούν να εγκαθίστανται και να βρίσκονται τεχνητοί λειμώνες περί το κτηνοτροφικό πάρκο.

Προϋποθέσεις εγκατάστασης και λειτουργίας κτηνοτροφικού πάρκου

Οι προϋποθέσεις για τη δημιουργία κτηνοτροφικού πάρκου συνοψίζονται κυρίως στα εξής:
-Σύσταση φορέα που θα δημιουργήσει και θα λειτουργεί το πάρκο
-Συμμετοχή ενός ελάχιστου ικανού αριθμού κτηνοτρόφων που επιθυμούν τη συμμετοχή τους σε αυτό
-Δυνατότητα οργάνωσης κοινόχρηστης υποδομής (έκταση, οδική πρόσβαση, δίκτυα ύδρευσης-ηλεκτρισμού, διαχείριση αποβλήτων κ.λ.π.)
-Διαθεσιμότητα κατάλληλης έκτασης που να ικανοποιεί τις ισχύουσες πολεοδομικές και υγειονομικές διατάξεις
-Υποχρεωτική διατήρηση της λειτουργίας του χώρου για τουλάχιστον 20 χρόνια
-Ύπαρξη προέγκρισης χωροθέτησης και έγκρισης περιβαλλοντικών όρων
-Οι μονάδες που θα συμμετάσχουν οφείλουν να πληρούν προ της εγκατάστασής τους ορισμένους όρους υγείας των ζώων και απουσίας ορισμένων νοσημάτων (πχ βρουκέλλωση, φυματίωση κ.λ.π.)
-Οι κτηνοτρόφοι που θα εγκατασταθούν στο πάρκο να έχουν κατά προτίμηση ηλικία κάτω των 45 ετών

Πέραν των παραπάνω, τα αιγοπροβατοστάσια και οι βοηθητικοί χώροι αυτών πρέπει να ανταποκρίνονται στις ανάγκες των ζώων, στο μέγεθος των εκμεταλλεύσεων (μονάδων), να εξασφαλίζουν συνθήκες άνετης εργασίας στους κτηνοτρόφους, να είναι δυνατή η προσπέλαση και εύκολη η ηλεκτροδότηση και η υδροδότηση, η όλη κατασκευή να είναι τεχνολογικά σωστή, οικονομικά συμφέρουσα και περιβαλλοντικά εναρμονισμένη στις απαραίτητες προϋποθέσεις που προβλέπει η νομοθεσία για τη διαχείριση των αποβλήτων και να ανταποκρίνεται στην πλήρη και λειτουργική οργάνωση της αποθήκευσης ζωοτροφών, τη συγκέντρωση των προϊόντων (κυρίως του γάλακτος) και την εφαρμογή μέτρων προληπτικής υγιεινής.

Τρόπος λειτουργίας του κτηνοτροφικού πάρκου
Σε ένα κτηνοτροφικό πάρκο θα μπορούν να εγκατασταθούν 5-10 κτηνοτρόφοι με τα ποίμνιά τους, με ένα σύνολο 1.000-3.000 προβάτων ή αιγών. Ο κάθε κτηνοτρόφος θα έχει τον δικό του στάβλο, αλλά θα (π.χ. το αμελκτήριο), όπως θα προβλέπεται από τον εσωτερικό κανονισμό λειτουργίας του πάρκου. Ουσιαστικά, οι συνεργαζόμενοι στο κτηνοτροφικό πάρκο κτηνοτρόφοι θα αποτελούν «ομάδα παραγωγών» που θα έχει ταυτόχρονα αυτονομία (ατομικό στάβλο) και συνεργασία (π.χ. ομαδική προμήθεια ζωοτροφών, ομαδική πώληση προϊόντων κ.τ.λ.).

Για τη δημιουργία κτηνοτροφικού πάρκου σε μια περιοχή πρέπει να συσταθεί ειδικός φορέας (π.χ. σε επίπεδο δήμου) με συγκεκριμένες αρμοδιότητες και έργο (π.χ. δημιουργία υποδομών, οργάνωση της κοινόχρηστης έκτασης, επίβλεψη της λειτουργίας, συντήρησης κ.λ.π. του πάρκου).

Στη συντήρηση και τα έξοδα λειτουργίας του πάρκου (π.χ. επισκευές, ηλεκτρικό ρεύμα, νερό) θα συμμετέχουν οι κτηνοτρόφοι ποσοστιαία, σύμφωνα με το καταστατικό του πάρκου (καθ ον τρόπο λειτουργεί μια πολυκατοικία με ιδιοκτήτες και κοινόχρηστες δαπάνες).

Στην ομάδα παραγωγών του κτηνοτροφικού πάρκου θα παρέχεται δωρεάν επιστημονική βοήθεια και καθοδήγηση για θέματα διατροφής, διαχείρισης, υγιεινής, περίθαλψης κ.λ.π. από γεωπόνους και κτηνιάτρους του δήμου ή της περιφέρειας.

Στο πλαίσιο οργάνωσης ενός κτηνοτροφικού πάρκου, θα προβλέπεται δυνατότητα επέκτασης των εγκαταστάσεων (αν και όποτε χρειαστεί), καθώς και αξιοποίησης (μεταποίησης) των παραγόμενων προϊόντων (π.χ. τυροκομείο).

Εξυπακούεται, επίσης, ότι η συμμετοχή των κτηνοτρόφων στο κτηνοτροφικό πάρκο είναι εθελοντική και το μέγεθός του ανάλογο σε κάθε περίπτωση με τους προσφερόμενους για συνεργασία κτηνοτρόφους.

Πλεονεκτήματα κτηνοτροφικού πάρκου
Η δημιουργία και λειτουργία ενός κτηνοτροφικού πάρκου από «ομάδα παραγωγών» (κτηνοτρόφων) έχει συνοπτικά τα παρακάτω πλεονεκτήματα:

-Εξασφάλιση καλύτερων συνθηκών διαβίωσης των ζώων και εργασίας για τους κτηνοτρόφους
-Ανάπτυξη εμπιστοσύνης για συνεργασία μεταξύ των μελών της ομάδας στο επίπεδο χρήσης της κοινής υποδομής των κτηνοτροφικών πάρκων
-Πλήρη επιστημονική υποστήριξη για θέματα διατροφής, διαχείρισης, υγιεινής, πρόληψης και θεραπείας ασθενειών και διαχείρισης, αξιοποίησης και βελτίωσης του δυναμικού των βοσκοτόπων.
-Αποτελεσματικότερη προστασία του περιβάλλοντος (όχληση, ρύπανση, υποβάθμιση) και αισθητική αναβάθμιση του αγροτικού τοπίου με την κατασκευή πλήρως εναρμονισμένων με το περιβάλλον αιγοπροβατοστασίων.
-Προμήθεια ζωοτροφών με καλύτερους οικονομικούς όρους λόγω μαζικής αγοράς (οικονομία κλίμακας – χαμηλότερο κόστος διατροφής)
-Πώληση κτηνοτροφικών προϊόντων (γάλακτος, κρέατος) σε υψηλότερη τιμή λόγω διαθέσιμης ποσότητας και ποιότητας, αλλά και μεγαλύτερης διαπραγματευτικής δυνατότητας
-Διάθεση ασφαλών κτηνοτροφικών προϊόντων υψηλής ποιότητας λόγω  εφαρμογής της μηχανικής άμελξης (μικροβιακό φορτίο γάλακτος) και των ενδεδειγμένων μεθόδων διατροφής και κανόνων υγιεινής στα ζώα και τις εγκαταστάσεις
-Βελτίωση του εισοδήματος των κτηνοτρόφων από την αξιοποίηση των ανωτέρω πλεονεκτημάτων
-Ανάλογα με τη δυναμικότητα του κτηνοτροφικού πάρκου (αριθμός εκτρεφόμενων ζώων και επίπεδο παραγωγής αυτών) και τον βαθμό οργάνωσής του, μπορεί να επεκτείνει τη δραστηριότητά του με την ίδρυση και λειτουργία του τυροκομείου

Μπορεί επίσης εναλλακτικά να εφαρμόσει, ως ομάδα παραγωγών, «συμβολαιακή» μορφή συνεργασίας με παραγωγούς ζωοτροφών ή κάποια βιομηχανία ζωοτροφών, εφόσον οι ιδιοπαραγόμενες ζωοτροφές δεν επαρκούν για την κάλυψη των αναγκών των ζωών τους, και τυροκόμους για τη διάθεση του γάλακτος σε καλύτερη τιμή και εγγυημένο τρόπο πληρωμής.

Η παραπάνω περιγραφή δεν αποτελεί παρά μια συνοπτική παρουσίαση των κτηνοτροφικών πάρκων, για να γίνει κάπως κατανοητή η γενική ιδέα οργάνωσης και λειτουργίας τους. Αν και αρκετοί κτηνοτρόφοι συντάσσονται με την ιδέα, δύσκολα αποφασίζουν να προχωρήσουν, προτάσσοντας, ως συνήθως, διάφορα αρνητικά στοιχεία. Για παράδειγμα, κάποιοι προτάσσουν το επιχείρημα της διασφάλισης της υγείας των ποιμνίων (αν δηλαδή κάποιο ποίμνιο έχει κάποια ασθένεια θα τη μεταδώσει στα υπόλοιπα). Το θέμα αυτό όμως δεν αποτελεί επιχείρημα, γιατί όπως αναφέρθηκε ήδη τα ποίμνια αφενός θα εξεταστούν εκ των προτέρων, αφετέρου θ επιβλέπονται από κτηνίατρο και θα λαμβάνονται όλες οι απαραίτητες προφυλάξεις (εμβολιασμοί, απολυμάνσεις κ.λ.π.), όπως άλλωστε γίνεται σε βιομηχανικού τύπου εκτροφές χοίρων και πτηνών με χιλιάδες ζώα στην ίδια τη μονάδα.

Κάθε εγχείρημα αρχικά είναι δύσκολο και απαιτεί ρίσκο, όπως αυτό που παίρνει κάθε επιχειρηματίας, μικρός ή μεγάλος. Χωρίς ρίσκο όμως δεν μπορεί να υπάρξει πρόοδος και επιτυχία. Το ρίσκο, κατά τη γνώμη μου, στην περίπτωση των κτηνοτροφικών πάρκων δεν είναι μεγάλο. Οι πιθανότητες επιτυχίας θα εξαρτηθούν σχεδόν αποκλειστικά από τη συνεργαζόμενη ομάδα κτηνοτρόφων. Γι αυτό, άλλωστε επισημάνθηκε η πιλοτική τους εφαρμογή, δεδομένου ότι δεν έχει εφαρμοστεί μέχρι τώρα κάτι ανάλογο-αν και συζητείται ως θέμα και πιθανότητα περισσότερο από μια δεκαετία τώρα.



Το άρθρο έχει δημοσιευθεί στην Περιοδική Έκδοση για την Αγροτική Οικονομία από την Τράπεζα Πειραιώς «ΕΠΙ ΓΗΣ», τεύχος Νο 04, Καλοκαίρι 2015

Δημοσίευση σχολίου

0 Σχόλια