Προβολή ταινίας στο Ωδείο και στο Πνευματικό Ζεφυρίου

Ο Βούδας λιποθύμησε από ντροπή

Σκηνοθεσία: Χάνα Μαχμαλμπάφ*

            Αν και παίζουν σχεδόν μόνο παιδιά, η ταινία αυτή δεν απευθύνεται σε παιδιά. Είναι μια ταινία για μεγάλους, όμως μπορεί (ή μάλλον πρέπει) να ειδωθεί και από παιδιά. Γιατί αυτά πρώτα και κύρια προσβάλλει η βία και ο πόλεμος.

            Στο Αφγανιστάν, χιλιάδες οικογένειες ζουν κάτω απ’ το κατεστραμμένο από τους Ταλιμπάν άγαλμα του Βούδα. Η σκληρή πολιτική και πολεμική πραγματικότητα της τραγικής αυτής χώρας περνάει στο παιχνίδι των παιδιών. Το παιχνίδι, εξάλλου, είναι ένας από τους κύριους δρόμους για να φτάσουν τα παιδιά στην ενηλικίωση, μέσα από τη μίμηση του περιβάλλοντος κόσμου. Αλλά ποιος είναι ο κόσμος τους, μέσα σε ποια πραγματικότητα κοιμούνται και ξυπνούν τα παιδιά του Αφγανιστάν; Η βία και ο πόλεμος είναι ό,τι γνωρίζουν από τη ζωή. Από την κούνια τους ακόμα μαθαίνουν πως για να επιβιώσουν πρέπει να καταφύγουν σε αυτά τα δύο μέσα. Η ζωή τους περνά μέσα σε απέραντη φρίκη που αντικατοπτρίζεται στα παιχνίδια τους.

            Η μικρή Μπαχτάι ακούει το γειτονόπουλό της να διαβάζει και μαγεύεται. Θέλει κι αυτή να πάει σχολείο, να μάθει γράμματα και να πλησιάσει τη γνώση και την αλήθεια. Όμως δεν υπάρχουν λεφτά για τετράδιο και μολύβι. Ο λαός του Αφγανιστάν, που σε μεγάλο ποσοστό ζει σε σπηλιές αντί για σπίτια, στερείται ακόμα και τα στοιχειώδη. Η Μπαχτάι παίρνει τέσσερα αυγά και προσπαθεί να τα ανταλλάξει με τα σχολικά είδη.

            Και η περιπέτεια αρχίζει…  

            Η ταινία είναι αλληγορική. Η διαδρομή του κοριτσιού ακολουθεί το Γολγοθά της καθημερινής πραγματικότητας του αφγανικού λαού. Οι διάφορες συμμορίες που λυμαίνονται τον τόπο (Αμερικανοί μαζί με τους συμμάχους –η Ελλάδα δεν εξαιρείται– Ταλιμπάν και άλλοι), οι θρησκευτικές και κοινωνικές προκαταλήψεις (η Μπαχτάι, σαν κορίτσι, υφίσταται όλους τους εξευτελισμούς που προορίζονται για τις γυναίκες) αντανακλώνται εφιαλτικά στα παιχνίδια των παιδιών που αναπαριστούν τον «κόσμο τους» με ανατριχιαστική πιστότητα.

            Η Μπαχτάι συμβολίζει το αδύνατο και μοναχικό Αφγανιστάν που, κόντρα σε όλα τα συμφέροντα, αγωνίζεται να υπάρξει… Πρόκειται για μια εξαιρετική ταινία που με τρυφερό αλλά αποκαλυπτικό τρόπο καταδεικνύει τις αναλογικές ευθύνες όλων μας για κάθε παιδική ψυχή που καταστρέφεται, για κάθε παιδική ζωή που τερματίζεται. Σίγουρα η ντροπή δεν ανήκει μόνο στο Βούδα…

* Η Ιρανή Χάνα Μαχμαλμπάφ γεννήθηκε στην Τεχεράνη το 1988. Προέρχεται από οικογένεια σκηνοθετών. Η πρώτη της μικρού μήκους ταινία (The day my aunt was ill) παρουσιάστηκε στο φεστιβάλ του Λοκάρνο, όταν η Χάνα ήταν μόλις 9 ετών. Στα 14 σκηνοθέτησε το ντοκιμαντέρ Joy of Madness και στα 15 κυκλοφόρησε την πρώτη της ποιητική συλλογή με τίτλο Visa for One Moment. «Ο Βούδας λιποθύμησε από ντροπή» είναι η πρώτη της μεγάλου μήκους ταινία και τη γύρισε το 2007, σε ηλικία 19 ετών.