ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΚΟΙΜΗΣΕΩΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ «ΚΛΕΙΣΤΩΝ» ΦΥΛΗΣ.

ΟΚΤΩ ΚΑΙ ΠΛΕΟΝ ΑΙΩΝΕΣ… ΚΑΚΟΔΙΟΙΚΗΣΗ, ΑΝΟΡΓΑΝΩΣΙΑ, ΕΓΚΑΤΑΛΕΙΨΗ.

Εγκαταλελειμμένη, χωρίς συγκροτημένη αδελφότητα, χωρίς οργάνωση και χωρίς διοίκηση, η Ιερά Μονή Κλειστών για πολλά χρόνια είχε πάρει χαρακτήρα εκκοσμικευμένου προσκυνηματικού χώρου και τύγχανε αντικείμενο εκμετάλλευσης από παράγοντες μέσα και έξω από την Εκκλησία,

« σύμφωνα με την σχετική ανακοίνωση του Ηγουμενοσυμβουλίου της Ιεράς Μονής Κλειστών».

Στο χείλους του απόκρημνου και μαγευτικού φαραγγιού της «Γκούρας», στις νότιες παρυφές της Πάρνηθας, 3χλμ μετά τη Φυλή, βρίσκεται η Ιερά Μονή Κοιμήσεως Θεοτόκου.

Η τοποθεσία και η θέα της είναι μοναδική και ονομάστηκε «Κλειστών» διότι περικλείεται από βουνά.

Κατά την παράδοση, ένας ευσεβής χριστιανός, βλέποντας ένα παράδοξο φως, ανακάλυψε τη σεπτή και θαυματουργό εικόνα της Παναγίας της Ελεούσας στον απέναντι της μονή βράχο, μέσα σε ένα κοίλωμα.

Η είδηση ξεσήκωσε τους κατοίκους της περιοχής που προσέφεραν ό,τι μπορούσαν για το κτίσιμο ναού όπου θα διαφυλασσόταν η εικόνα.

Επειδή το μέρος ήταν ακατάλληλο άρχισε να κτίζεται ακριβώς απέναντι, στην άλλη μεριά του

φαραγγιού, εκεί που βρίσκεται σήμερα.

Δύο φορές όμως,κατά την παράδοση , η Παναγία ξαναγύρισε μόνη της στο αρχικό μέρος και οι κτίστες σταμάτησαν από φόβο.

Έγινε ολονύκτιος παράκληση στη Θεοτόκο να δεχθεί να ιδρυθεί ο οίκος της στο ομαλότερο εκείνο σημείο, διά το παντελώς αδύνατον της μεταφοράς υλικών στο κοίλωμα εκείνο.

Η Παναγία άκουσε, όπως φαίνεται, τις ικεσίες και δεν ξαναμετακινήθηκε, ενώ οι εργασίες συνεχίστηκαν αξιοθαύμαστα γρήγορα και ομαλά.

Άρχισαν να ιδρύονται ασκηταριά στο γύρω χώρο και περί τον 12^οαιώνα (1205) ιδρύθηκε το μοναστήρι.

Κατά την προεπαναστατική εποχή το μοναστήρι έσφυζε από ζωή, κίνηση και δραστηριότητα.

Είχε γιδοπρόβατα, άλογα, αγελάδες και καματερά, που έβοσκαν τα «κοπέλια» του μοναστηριού ενώ οι καλόγηροι κουμαντάριζαν τα μελίσσια.

Μεγάλη και η κτηματική του περιουσία απείραχτη όπως φαίνεται από τους Τούρκους.

Τα καλλιεργούμενα χωράφια ξε περνούσαν τις 2.000 στρέμματα, απ’ αυτά τα μισά σχεδόν βρίσκονταν στον κάμπο του Θριασίου γύρω από τα Καλύβια (Ασπρόπυργος σήμερα).

Μια μοναστική κοινότητα όπως αυτή της μονής Κλειστών, δεν μπορούσε να ήταν ξεκομμένη από το περιβάλλον της και τους κατοίκους του ευρύτερου χώρου και αμέτοχη από τα ιστορικά γεγονότα που άμεσα επηρέαζαν ακόμη και την ήρεμη ζωή των καλογήρων.

Η Μονή Κλειστών υπήρξε άλλοτε ανδρώα και άλλοτε γυναικεία μονή. Το 1930 ήταν ανδρώα μονή, ενώ το 1933 ανασυστήθηκε από τον αρχιεπίσκοπο Αθηνών Χρυσόστομο Παπαδόπουλο σε γυναικεία (Π.Δ. 25/7/1933, Φ.Ε.Κ. 275/1933).

Εξετάζοντας λοιπόν την ιστορία του μοναστηριού, φωτίζεται κατά το δυνατόν η οντότητα, η ιστορική διαδρομή και η εθνική συνεισφορά της σημαντικής για το χώρο της Αττικής μοναστικής αυτής κοινότητας.

Συμπερασματικά, το μοναστήρι των Κλειστών είναι Βυζαντινό, χτίστηκε πριν το 1205,.Κύριος λόγος της ίδρυσής του ήταν η προστασία των κατατρεγμένων από την αρχή και τους επόμενους αιώνες και δεν έπαψε ποτέ να εμφανίζεται ως οντότητα στο χώρο

Την πεποίθηση της ανάγκης καταφυγής των κατοίκων της Αθήνας αλλά και της υπαίθρου στην Πάρνηθα κατά τους Βυζαντινούς αιώνες και την Τουρκοκρατία εδραιώνει πέραν του γνωστού φόβου των πειρατών, ο υπαρκτός φόβος των απανωτών λοιμών ή «θανατικών», όπως σημειώνουν οι ιστορικοί και τα διάφορα «χρονικά».( Δ. Γιώτας. Τα παλαιά Μοναστήρια της Πάρνηθος)

Όταν εμφανιζόταν «λοιμός» (πανώλη-χολέρα), οι κάτοικοι της Αθήνας και των κοντινών της χωριών, κατέφευγαν πανικόβλητοι στα βουνά της Αττικής, ιδίως Πεντέλη και Πάρνηθα, όπου αξιόλογα μοναστήρια και εκκλησίες αλλά και το υγειϊνό περιβάλλον τους προστάτευαν από το κακό.

Οι κάτοικοι συνεπώς της περιοχής θεωρούσαν και θεωρούν ακόμη την Μονή Κλειστών από την ίδρυσή της, πρίν από οκτώ και πλέον αιώνες, σαν το δικό τους σπίτι.

Στην Παναγία προσέφευγαν σε όλες τις δύσκολες περιπτώσεις γιατί εκεί ένοιωθαν ασφάλεια και προστασία .

Από το υστέρημά τους φρόντιζαν την συντήρηση την επέκταση και την διατήρηση της Μονής από την ίδρυσή της μέχρι σήμερα.

Στα πλαίσια αυτά καθιερώθηκε το έθιμο, λιτάνευσης της Ιεράς Εικόνος της Παναγίας με την μεταφορά της λίγο πρίν το Πάσχα στους οικισμούς της περιοχής που είχαν σχέση με την Μονή Κλειστών (Φυλή ,Άνω Λιόσια Ασπρόπυργος, Αχαρνές Μεταμόρφωση).

Το έθιμο χρονολογείται από τρείς αιώνες και πλέον και λίγο πριν το άγιο Πάσχα η εικόνα συνοδεία πιστών μεταφερόταν στους κεντρικούς Ναούς των προαναφερομένων οικισμών.

Στα πλαίσια της απαξίωσης των πάντων εδώ και λίγα χρόνια , σε ορισμένους οικισμούς που σήμερα έχουν μετατραπεί σε μεγαλουπόλεις, το έθιμο ατόνησε.

Στα Άνω Λιόσια όμως και την Φυλή το έθιμο εξακολουθεί να έχει σημαντικά ερείσματα και οι κάτοικοι ανέμεναν με ανυπομονησία την ημέρα που πεζοπορώντας θα συνόδευαν την Εικόνα από την Μονή στον Μητροπολιτικό Ναό της Φυλής και αντιστρόφως.

Μικροί και μεγάλοι ,άνθρωποι με έντονα κινητικά προβλήματα υπερέβαλαν εαυτούς προκειμένου να συνοδεύσουν την Άγια εικόνα και να προσκυνήσουν την Χάρη της.

Μέχρι και τις ημέρες μας κανείς δεν διανοήθηκε να καταργήσει το σημαντικό αυτό έθιμο για την περιοχή μας.

Ακόμη και το Μητροπολιτικό Συμβούλιο υπό τον τότε Αττικής Δωρόθεο στις 13|03|1987 που απαγόρευσε την μεταφορά της εικόνος σε άλλες περιοχές και ενορίες ,αναγνώρισε την ιδιαιτερότητα και την στενή σχέση της Φυλής με την Μονή Κλειστών και αποφάσισε:

«Η απαγόρευση αυτή ισχύει δι όλους τους Ιερούς Ναούς, εκτός της ενορίας της Φυλής».

Η νεαρή Ηγουμένη της Μονής Κλειστών δεν υπολόγισε την Ιστορία και τις παραδόσεις αιώνων .

Χαρακτήρισε όλους τους προκατόχους της άχρηστους, ίσως γιατί κατάφεραν να κτίσουν και να συντηρήσουν επί τόσους αιώνες ,ένα Μοναστήρι κόσμημα , στο οποίο ήρθε να βρεί την ησυχία της σκορπώντας όμως πίκρα σε μία ολόκληρη περιοχή.

Εξέθεσε τον Σεβασμιότατο και αναγόρευσε τον εαυτό της σε αποκλειστικό συνομιλητή της Παναγίας.

Κρίμα γιατί είναι και τόσο νέα και θα περίμενε κανείς μία νέα αντίληψη στις σχέσεις κλήρου και πιστών.

Σίγουρα η Κυράς μας η Δέσποινα η Γλυκοφιλούσα με σκεπτικισμό θα παρακολουθεί από τον θρόνο της τα τεκταινόμενα».

Δικαίωμά της Ηγουμένης είναι το ότι επέλεξε να μονάσει. Ο μοναχισμός όμως σε μια σχεδόν αστική περιοχή μάλλον λάθος επιλογή τόπου είναι.

Μοναστική κοινότητα όπως η Μονή Κλειστών ,δεν μπορεί να είναι ξεκομμένη από το περιβάλλον και τους κατοίκους του ευρύτερου χώρου.

Πολλά θα μπορούσαμε να γράψουμε αλλά αυτές οι ημέρες είναι ημέρες κατάνυξης εν όψει της Ανάστασης του Σωτήρος.

Εύχομαι και ελπίζω το Άγιο φως της Αναστάσεως να φωτίσει τις καρδιές και προπαντός τα μυαλά όλων, για το καλό της κοινωνίας μας στις δύσκολες ημέρες που διανύουμε.

Καλό Πάσχα σε όλους.

Βασίλης Γκόλτσιος.

Την οριστική και αμετάκλητη απόφαση να μην εξέρχεται η Ιερά Εικόνα της Παναγίας Ελεούσης από την Μονή Κλειστών για λιτάνευση σε καμία περιοχή του δήμου Φυλής και των όμορων δήμων, παρά μόνο σε έκτακτες περιστάσεις, ανακοίνωσε το Ηγουμενοσυμβούλιο της Ιεράς Μονής Κοιμήσεως της Θεοτόκου Κλειστών. Παράλληλα, εκφράζει την αντίθεσή του με την κατασκευή και λιτάνευση αντιγράφου της Ιεράς Εικόνας, καθώς μπορεί να εκληφθεί ως πράξη εξαπάτησης των προσκυνητών αλλά και να αφήσει την υπόνοια ότι εκείνο που πραγματικά ενδιαφέρει δεν είναι η ευλογία της Παναγίας αλλά η επανάληψη πάση θυσία ενός λαογραφικού εθίμου…

Με την συγκεκριμένη απόφαση, η Μονή Κλειστών επιχειρεί να δώσει τέλος στη διαμάχη γύρω από ένα έθιμο που αφορά στη Λιτανεία της Εικόνας το Σάββατο του Λαζάρου και την Κυριακή των Βαΐων και παράλληλα να καταστήσει σαφές ότι οι αποφάσεις της πρέπει να αντιμετωπίζονται με εμπιστοσύνη και σεβασμό καθώς, «η σημερινή αδελφότητα που τάχθηκε από την Εκκλησία, με την ευλογία της Παναγίας τόσο να ασκείται πνευματικά όσο και να διακονεί την Ιερά Μονή Κοιμήσεως της Θεοτόκου Κλειστών, έχει πλήρη επίγνωση των αρμοδιοτήτων και των δυνατοτήτων της».

Ιστορικό

Την απόφαση να μην εξέρχεται η εικόνα της Παναγίας από τη Μονή είχε λάβει στο παρελθόν το Ηγουμενοσυμβούλιο, εκθέτοντας εκτενώς, σε έγγραφό της με ημερομηνία 23 Φεβρουαρίου 2010 προς την Μητρόπολη Ιλίου, Αχαρνών και Πετρουπόλεως, τους λόγους της συγκεκριμένης κίνησης. Λόγους που ο τοποτηρητής της Ιεράς Μητρόπολης σεβάστηκε και αποδέχθηκε πλήρως.

Λίγες ημέρες αργότερα, μετά την επίμονη παράκληση του ιερέα του Ναού Κοιμήσεως της Θεοτόκου Φυλής πατέρα Δημήτριου, αποφάσισε να επιτρέψει για μια και μόνο φορά την μεταφορά της εικόνας στην ενορία του, λαμβάνοντας παράλληλα τη δέσμευσή του ότι θα ενημερώσει τους πολίτες πως η εικόνα της Παναγίας δεν θα εξέρχεται πλέον από την Ιερά Μονή για προσκύνηση.

Η απαγόρευση για την μεταφορά της εικόνας προκάλεσε, ωστόσο, τις αντιδράσεις κληρικών της περιοχής και της τοπικής κοινωνίας και, μάλιστα, ιερείς των Άνω Λιοσίων προχώρησαν, κατ΄ επανάληψη, το Σάββατο του Λαζάρου στην περιφορά και λιτανεία μικρού αντιγράφου της εικόνας, χρησιμοποιώντας ως αφετηρία την Ιερά Μονή και κατάληξη την πόλη των Άνω Λιοσίων.

«Να μην γίνεται αντικείμενο εκμετάλλευσης η εικόνα…»

Όπως αναφέρει σε επιστολή του, προς κάθε αρμόδιο, το Ηγουμενοσυμβούλιο, οι κάτοικοι των γύρω περιοχών μετέφεραν την εικόνα στον τόπο τους για να ευλογηθεί η σοδειά τους, να καρποφορήσουν τα χωράφια τους, να σταματήσει τη ανομβρία αλλά παράλληλα και για λόγους οικονομικής και υλικής ενίσχυσης της Μονής.

«Αντιληφθήκαμε ότι οι αρχικοί λόγοι για τους οποίους ξεκίνησε αυτή η συνήθεια έπαψαν να υφίστανται και, επιπλέον, πειρασμοί πάσης φύσεως, όπως φιλοχρηματίας, κενοδοξίας κ.α. άρχισαν να αναφύονται. Την κρίσιμη περίοδο που διανύουμε, κατά την οποία η Εκκλησία ουσιαστικά διώκεται και αναζητούνται με επιμέλεια σκάνδαλα για να την πλήξουν, πρέπει να είμαστε περισσότερο διακριτικοί, προσεκτικοί και έντιμοι στην συμπεριφορά μας» τονίζει.

Η Ιερά Μονή έλαβε την απόφαση να μην επιτρέπει την έξοδο της εικόνας, εκτός από έκτακτες περιπτώσεις (θεομηνίες, λοιμοί, σεισμοί, ανομβρίες) –όπως συνέβη στην περίπτωση του καταστροφικού σεισμού του 1999 – στηριζόμενη σε σχετική εγκύκλιο της Ιεράς Συνόδου που εκδόθηκε στις 29 Ιανουαρίου 2003. Ξεκαθαρίζει δε, ότι η απόφαση αφορά όλες τις γειτονικές περιοχές (Ασπρόπυργο, Καματερό, Αχαρνές, Άνω Λιόσια, Μεταμόρφωση) που υποδέχονταν την Εικόνα κατά την περίοδο της μεγάλης Τεσσαρακοστής.

«Όλοι δέχθηκαν αυτήν την απόφαση, αν όχι χωρίς κάποια απορία, πάντως με εμπιστοσύνη και σεβασμό προς την Ιερά Μονή, γνωρίζοντας ότι η Χάρις της Παναγίας αναπαύεται σε όσους με απλότητα και ευλάβεια την προσκυνούν και ξέροντας ότι χωρίς το θέλημά της τίποτα δεν γίνεται και καμία ανθρώπινη απόφαση δεν ευδοκιμεί» υπογραμμίζει. Και προσθέτει ότι οι πραγματικοί λάτρεις της Παναγίας, «δεν σταμάτησαν ποτέ να επισκέπτονται την Ιερά Μονή της και να αγκαλιάζουν και να βοηθούν την αδελφότητα τόσο με την έμπρακτη προσφορά και τη διακονία τους, όσο και με την ηθική υποστήριξή τους.

Εξαπατά η κατασκευή αντιγράφου…

Ως πράξη εξαπάτησης των προσκυνητών και εκμετάλλευση του θρησκευτικού συναισθήματός τους χαρακτηρίζει, επιπλέον, η Ιερά Μονή, την κατασκευή και λιτάνευση αντιγράφου της Εικόνας. «Η αγάπη και η καλοσύνη που εισπράττουμε από τους κατοίκους της Φυλής δεν μας επιτρέπει να τους ξεγελάσουμε με ένα αντίγραφο. Η κυκλοφορία εντός αντιγράφου αφήνει την υποψία ότι εκείνο που πραγματικά ενδιαφέρει δεν είναι η ευλογία της Παναγίας που απορρέει από την συγκεκριμένη χαριτόβρυτο εικόνα αλλά η επανάληψη, πάση θυσία ενός λαογραφικού εθίμου» αναφέρει χαρακτηριστικά.

Καταλήγοντας, επισημαίνει ότι ο χώρος της Μονής είναι κατά γενική ομολογία πλήρης χάριτος, βρίσκεται κοντά στη Φυλή και όλοι μπορούν να τον επισκεφτούν για να προσκυνήσουν. «Η Παναγία είναι θρονιασμένη στο Μοναστήρι της και καθένας μπορεί να την προσκυνήσει και να λάβει ευλογία και βοήθεια…»

.

Επί Τουρκοκρατίας ονομαζόταν «Κλειστιώτισσα» από τη θέση «Κλειστά» που βρίσκεται και κατά παραφθορά του «Εκκλησιώτισσα».

Η Μονή είναι κτισμένη σε σημείο που διακρίνεται για τη φυσική ομορφιά και την αγριάδα του τοπίου.

Δεν είναι ακριβής η χρονολογία ιδρύσεως της. Άλλοι ανάγουν την αρχή της εις τους χρόνους "επικρατήσεως του Χριστιανισμού εις την Αττικήν" και άλλοι προ της Αλώσεως.

Αφορμή ιδρύσεως, υπήρξε η εύρεσις της εικόνος της Θεοτόκου-Ελεούσης εις τον απέναντι της Ιεράς Μονή Βράχο. Το Καθολικό είναι Σταυροειδής Ναός μετά τρούλου.

Έως το 1930 ήταν ανδρώα Μονή. Ανεσυστήθη από τον Αρχιεπίσκοπο Αθηνών, ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟ σε Γυναικεία (Π.Δ 25/7/1933 ΦΕΚ 275/1933)

Μονή Κλειστών

Η παλαίφατος και σεβασμία Ιερά Μονή Κοιμήσεως της Θεοτόκου Κλειστών Φυλής είναι παλαιό μοναστήρι που βρίσκεται στις νοτιοδυτικές υπώρειες της Πάρνηθας στην Αττική και σε υψόμετρο περίπου 600 μ., κοντά στο αρχαίο φρούριο της Φυλής και περίπου 3 χλμ. από τη Χασιά. Η θέση της μονής έχει υπέροχη θέα προς νότο το Θριάσιο πεδίο, το λεκανοπέδιο Αθήνας και Πειραιά καθώς και τα νησιά του Σαρωνικού.

Η μονή είναι αφιερωμένη στην Κοίμηση της Θεοτόκου. Επί Τουρκοκρατίας ονομαζόταν «Κλειστιώτισσα» από τη θέση «Κλειστά» που βρίσκεται και κατά παραφθορά του «Εκκλησιώτισσα».

Είναι άγνωστο πότε ιδρύθηκε. Από την αρχιτεκτονική της μορφή της εκκλησίας της που είναι σταυροειδής ναός με τρούλο θεωρείται πως έχει κτιστεί κατά τον 16ο ή 17ο αιώνα. Στον νάρθηκα του ναού φέρεται εγχάρακτη χρονολογία 1204 που μάλλον φαίνεται πως έχει σημειωθεί μεταγενέστερα λανθασμένα.

Το 1951 ήταν εγκατεστημένες 8 μοναχές. Στην απογραφή του 2001 αριθμούσε 56 μοναχές. Από το έτος 2010 υπάγεται στην Ιερά Μητρόπολη Ιλίου, Αχαρνών και Πετρουπόλεως, προηγουμένως υπαγόνταν στην τέως Μητρόπολη Αττικής.

Φυσικά αν το κτήμα έμενε ακαλλιέργητο και χωρίς προσόδους κατά συ-

νέπεια, κατά το Νόμο θεωρούνταν εγκαταλειμμένο (μαχλούλικο) και επι-

στρεφόταν στον αρχικό δικαιούχο (δικαίωμα ενοχικό και όχι έμπράγματο).

Το πωλητήριο τέλος επικυρώνεται από τον Βοεβόδα-διοικητή δηλ. της Αθή-

νας ο οποίος φυσικά εισπράττει και τα σχετικά δικαιώματά του. Παρόμοια

δικαιοπραξία είναι η δημοσιευμένη στο Α’ μέρος αυτής της έρευνας, όπου

η μονή Αγ. Τριάδας αγοράζει από το τιμαριούχο του Καπαρελίου τη νομή

έκτασης στο «Ρουμάνι» της Πάρνηθας το 1615. (τη νομή αυτή είχε ο τιμα-

ριούχος κατά παραχώρηση από το Σουλτάνο)

Ιχνηλατήθηκε μέχρι τώρα η παμπάλαια ιστορία του μοναστηριού, δόθη-

καν απαντήσεις όπου αυτό ήταν εφικτό και τέθηκαν ερωτήματα όπου δεν

ήταν δυνατή η τεκμηριωμένη απάντηση.